De afkomst van de Blauwe Rus is wat vaag. Dit zie je terug in de vele namen die dit ras in de afgelopen eeuw gedragen heeft. Spaans Blauw, Maltees Blauw, Foreign Blauw en Archangelsk Blauw zijn maar enkele van deze namen. Er zijn sterke aanwijzingen dat het ras zijn oorsprong heeft in Noord Europa. Al vanaf de 16e eeuw zijn op Blauwe Russen gelijkende katten gezien en afgebeeld op het Kola Schiereiland, in de Noordelijke en Centrale delen van Rusland,in Zweden,in Noorwegen en in Denemarken. Dat de kat in elk geval in Rusland al heel lang voorkomt, bewijzen onder andere de folkloristische prenten die de Engelse zeelieden meenamen uit de havens van Rusland. Deze prenten hingen oorspronkelijk in de hutten van de Russische bevolking. De prenten verbeelden bijvoorbeeld een blauwe kat die door een stel muizen wordt begraven. Het zijn diezelfde Engelse zeelieden geweest die de kat naar Engeland hebben gebracht. Ze kochten deze katten in Archangelsk en namen ze op hun schepen mee naar de Engelse havens. Daar werden vele van deze scheepskatten aan wal verkocht.

De haven van Archangelsk.

De blauwe kat uit Archangelsk stond bekend om zijn goede jachtvermogen. De prachtige volle, dikke en glanzende vacht met de structuur van beverbont, maakte deze kat tot een geliefd huisdier. De Russisch Blauwe katten komen vanaf 1860 voor in de Engelse Kronieken. Het is heel goed mogelijk dat de kat echter al vanaf 1553 bekend was in Engeland. In dat jaar stichtten de Engelsen hun eerste handelspost in Archangelsk. Het was ze te doen om timmerhout en huiden uit Rusland naar Engeland te exporteren.

Er zijn enkele legendes waarin de Russisch Blauwe kat een koninklijke rol speelt. Zo zou Tsaar Nicholaas de Tweede meerdere blauwe poezen naar het hof gehaald hebben. Er werd gezegd dat ze magische krachten hadden die zouden beschermen tegen kwade geesten. Om die reden werden ze volgens overlevering in de wiegjes van pasgeborenen gelegd. In een ander verhaal schenkt Catharina de Grote een blauwe poes aan de Engelse Koninklijke familie. Of deze verhalen op waarheid berusten weet men niet, maar het is wel zeker dat de blauwe katten uit Archangelsk vanaf de tweede helft van de 19e eeuw met grote regelmaat naar Engeland werden gebracht.

Catharina de Grote.

Rond 1870 raakten de eerste Engelse fokkers in de ban van de Russische kat. Ze besloten de katten te gebruiken om de inheemse Blauwe Brit te verbeteren. Vooral de vachten van de Brit konden niet tippen aan de dichte, zilverblauwe vacht van de Archangelsk katten. De belangstelling van fokkers zorgde ervoor dat rond 1880 de eerste blauwe katten uit Rusland ook geshowd werden. Naar aanleiding van het verschijnen op shows kwam de belangstelling voor deze Rus pas echt op gang en vanaf 1883 werden er steeds grotere hoeveelheden blauwe katten uit Rusland naar Engeland gehaald.

Een van de bekendste fokkers die de Rus importeerde was Mevr. Carrew-Cox. Zij importeerde diverse katten uit Archangelsk en was de eerste die een beschrijving gaf van het ras.


Zij schreef:

In 1890 kreeg ik Kolya.Een prachtige blauw met witte kat. Het dier was geëxporteerd van het Kola shiereiland, gesitueerd tussen de Witte- en de Barentzzee. Het dier is op open zee verschillende malen van eigenaar verwisseld en uiteindelijk voor een schapenbout geruild in de Londense havens. Kolya was een lieve, kleine kat. Het dier had een totaal rond snoetje en een zijdeachtige vacht. Het is gestorven in november 1900."

Uit deze beschrijving blijkt dat er dus ook bi-colors (tweekleurigen) waren onder de Russische katten. Het zou kunnen dat deze bi-colors in het begin samen met de geheel blauwe katten, zij aan zij, gefokt werden. Volgens sommige mensen zou dit een verklaring kunnen zijn geweest voor de soms opduikende witte vlekken in het ras. Inmiddels weten we dat witte vlekken genetisch op een andere manier vererfd worden

Mevrouw Carrew-Cox bleef russen importeren. In 1883 bracht zij de russische kat Olga mee uit Archangelsk. Later ook nog de katten King Vladimir, Limpopo, Moscow, Odessa en Yula. De in 1898 geboren kater Bayard (uit Olga x King Vladimir) werd een beroemde dekkater van Mevr. Carrew-Cox cattery. Samen met o.a.de in 1901 geïmporteerde Yula werd hij de voorvader van vele van de Russen van nu.

In het door mevr. Simpson in 1903 gepubliceerde ~Boek van de Kat~ stond een rasbeschrijving van de Rus. Deze was geschreven door Mevr. Carrew-Cox. Zij schreef:

Het grootste verschil tussen de Blauwe Brit en de Russische kat zat in de vacht. Die van de Rus was korter en zijdeachtiger en had een mooie zilverglans. Een deel van de Russische katten had amberkleurige ogen. De meesten hadden echter groene ogen.

Tot in 1912 werd de naam Archangelsk Kat gebruikt voor dit ras. In dat jaar werd de Rus voor het eerst niet in een klasse gekeurd met de Britse Blauwe kat. Er werd op de shows onderscheid gemaakt tussen het meer zware en cobby type van de Blauwe Brit en de slankere, fijner gebouwde Rus. Dat de Rus een meer oosters type had dan de Blauwe Brit bezorgde hem ook zijn nieuwe naam. De bouw leek meer op die van de toenmalige Siamees. Niet te verwarren met hoe de Siamees er tegenwoordig uitziet maar vergelijkbaar met de Thai van nu. In 1912 werd de Blauwe Rus oficieel geregistreerd onder de naam Foreign Blue (Uitheemse Blauwe). Het aantal liefhebbers en fokkers van het ras groeide. In de jaren dertig richtten zij gezamelijk de Vereniging van Liefhebbers van de Russisch Blauw op. Ook de standaard van de kat werd duidelijker omschreven en de groene oogkleur werd daarin als voorwaarde gesteld voor fok en show. De naam Russisch Blauw duikt pas officieel op in 1939 toen de eerste generatie katten onder die naam op shows verscheen. Deze naam heeft het ras tot op de dag van vandaag behouden.

De Tweede Wereldoorlog maakte bijna een eind aan de Rus als ras. Er waren door de oorlogsomstandigheden nog maar zeer weinig Russen over. De Engelse en ook de Zweedse fokkers begonnen toen als experiment met het infokken van Blue-point Siamezen en huiskatten
Blue-point Siamees

De reden hiervoor was de uitbreiding van de genetische basis, verbetering van de oogkleur en het ras geheel onderscheidend te maken van de Blauwe Brit. Helaas had de inmenging van de Siamezen vele vervelende consequenties. Niet alleen werden de lichaamsbouw en de lichaamsproporties anders, maar werden ook gevreesde genetische afwijkingen van de Siamees in de Rus ingefokt. Uiteindelijk werd de Rus een kat van te Oosters type met een buisvormig lijf, een smalle botstructuur en een lange kop. De verhoudingen van de oorspronkelijke Rus waren geheel verdwenen.

In het begin van de 60-er jaren begon de Rus aan een ommekeer. De fokkers besloten te gaan samenwerken om het ras zijn oorspronkelijke uiterlijk terug te geven. Daarvoor werd in 1965 een nieuwe rasstandaard geschreven. Hierin werd gesteld dat een Siamees type ongewenst was. Er werd nadruk gelegd op de kwaliteit van de vacht en de snorhaarkussentjes die een wezenlijk deel zijn van de gezichtsuitdrukking van de Rus. Ook het profiel werd opnieuw bekeken. De hoek tussen neus en voorhoofd werd een aandachtspunt als tegenhanger van het recht doorlopende Siamezenprofiel. Deze standaard heeft gediend als basis voor alle huidige standaarden. Langzamerhand verdween het Oosterse type weer uit de Rus. Rond 1972 had de Rus eindelijk zijn oorspronkelijke vorm min of meer terug. Toch was de genetische invloed van de Siamezen nog niet verdwenen. Tot op de dag van vandaag komen er bijvoorbeeld nog blue-point kittens voor in nesten van Russen, evenals te Oosters getypeerde blauwe kittens. De blue-point kittens zijn overigens heel mooi om te zien en er zijn vele liefhebbers voor te vinden.

Toen dit stuk oorspronkelijk werd geschreven was het begin 2000. Nu in 2025 zijn er meer en meer typen te onderscheiden en ook daarbinnen vele mix types. GCCF, TICA, FIFe, LOOF, WCF, CFA, Australië/Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika hebben allemaal een eigen Standaard voor de Blauwe Rus. Een Standaard, ook wel SOP (Standard of Points) genoemd, beschrijft hoe binnen dat Registratie Orgaan de perfecte Rus er uit moet zien. Natuurlijk zijn er overeenkomsten en overlappingen tussen al deze standaarden maar de verschillen worden met de jaren steeds groter. Elke Standaard heeft zijn eigen speerpunten en die liggen soms mijlenver uit elkaar. Soms zo ver dat het voor niet-fokkers niet altijd duidelijk is dat het om hetzelfde ras gaat. Dat leidt helaas er ook toe dat het lastiger is om aan onverwante bloedlijnen te komen zonder dat je meteen het uiterlijk van de katten die je fokt flink verandert. Dit heeft tot gevolg dat de genetische basis smaller wordt en de inteelt omhoog gaat. Dat kan dan weer leiden tot problemen met de gezondheid van de katten.
Om een en ander overzichtelijk te houden beperkt ik me hieronder tot de drie typen die er waren op het moment dat ik met de Russen in aanraking kwam: het Engelse type, het Scandinavische type en het Amerikaanse type.

Het Engelse type

Het Engelse type kenmerkt zich door de wat zwaardere bouw en de rechtopstaande oorstand. Daarbij moet de buitenlijn van de kop verticaal doorlopen in de buitenlijn van de oren. De kleur van deze Engels getypeerde katten is middelblauw en ze hebben een mooi dichte,pluche, verende vacht. De snorhaarkussentjes zijn erg duidelijk geprononceerd en maakt dat de kop van de kat aan de onderkant breder lijkt dan hij is. De ogen van het engelse type zijn geloken en ze zien er vaak uit of ze te diep in het glaasje hebben gekeken. Geheel in Russische stijl wordt dit dan ook de Wodka-look genoemd. Het karakter van de Engelse Rus is zachtaardig, rustig en zelden opdringerig.

Het Scandinavische type

In karakter lijkt het Scandinavische type op de Engelse Rus. Het uiterlijk van deze Rus verschilt echter licht van dat van de Engelse Russen. De oren van dit type staan wat meer aan de zijkant van de kop, zijn wat kleiner en staan iets verder uit elkaar. De vachten zijn iets donkerder blauw van kleur en voelen stugger aan dan die van de Engelse Russen. De ogen van deze Russen zijn iets opener dan de geloken oogvorm van de Engelse Rus maar nog steeds amandelvormig.
Dit type wordt vooornamelijk binnen de FIFe gefokt en lijkt langzaam te verdwijnen. Als sinds een jaar of 20 neigen FIFe fokkers meer naar Russen met een uiterlijk dat past binnen de TICA en CFA standaard. Dit heeft er uiteindelijk toe geleidt dat de FIFe standaard recentelijk is aangepast om tegemoet te komen aan het type Rus dat op hun shows uitgebracht wordt. Er is wel een groep in Scandinavië die probeert het type te behouden.

Het Amerikaanse type

Het Amerikaanse type lijkt het minst van de drie op de oorspronkelijke Rus. Onder invloed van de voorkeur voor oosterse types is deze Rus veel slanker geworden dan het Engelse type. Niet alleen de lichaamsbouw verschilt. De vachtkleur van de Amerikaanse Rus is veel lichter dan die van de andere twee types. Er is een grote voorkeur voor lichte vachten, gecombineerd met felgroene ogen. Deze felgroene ogen zijn in vergelijking met de twee andere types meer rond dan amandelvormig. De oorstand van deze Russen is niet vergelijkbaar met die van het engelse type. de oren zijn groot en staan van de kop af. Wanneer je een lijn trekt van kin tot beide oren en tussen de twee oortoppen, dan ontstaat er een mooie driehoeksvorm. De snorhaarkussentjes van de Amerikaan zijn veel minder geprononceerd dan van de andere twee types en de neus heeft niet de kenmerkende convexe hoek van de Engelse Rus. Daarentegen heeft de amerikaan het duidelijkst van de drie types de prachtige Russische glimlach op het gezicht. De vacht is veelal een stuk korter en met iets minder ondervacht dan de de Engelse Rus. Er is zoveel zilvertipping dat de kat eerder zilverkleurig aandoet dan blauw.Het contrast tussen de basiskleur en de silvertipping is verdwenen. Het zijn opvallende verschijningen met veel dramatische contrasten in hun uiterlijk. Het karakter van deze Russen wordt gezien als minder gereserveerd en wat brutaler dan dat van de andere twee types Russen.

Het karakter van de Blauwe Rus

De Blauwe Rus is een kat met een zeer zacht karakter, maar toch wilskrachtig en eigenwijs. Ze houden erg veel van hun eigen mensen maar zijn niet altijd allemansvrienden. Dit verschilt echter van Rus tot Rus. Ik heb zelf juist de ervaring dat mijn katten bezoekers graag uitnodigen tot uitgebreid knuffelen. In het algemeen heeft de Rus een zacht stemgeluid, hoewel dat bij krolse poezen vaak heel anders ligt. Die hebben een natuurlijk gevoel voor akoestiek en weten precies die plekken in je huis te vinden waar geluid goed versterkt wordt. Door zijn rustige, zachte en op mensen gerichte karakter is de Rus ook een kat die goed binnen een gezin met kinderen past. Ze weten haarfijn met wie ze te maken hebben en passen hun reactie daar op aan. Ze zijn dol op het spelen van spelletjes en het zijn intelligente dieren die veel kunnen leren. Het is mogelijk om bijvoorbeeld klikkertraining met ze te doen. Ze kunnen zich erg goed verstoppen en zijn meesters in de ontsnapkunst. Als er ergens een gaatje zit, weet een Rus dat te vinden. Russen helpen ook graag mee met klusjes in huis of gedragen zich op zijn minst als toezichthouder.

Iljitsj en Mikai


De Blauwe Rus en zijn varianten.

Oorspronkelijk kwam de Rus alleen voor in de kleur blauw. Echter de laatste decennia zijn daar twee (erkende) kleuren bij gekomen; de Witte en de Zwarte Rus. In Zuid-Afrika wordt sinds 2024 gewerkt aan de kampioenschapsstatus van de Blue Spotted Tabby Rus.
Niet alleen in kleur is er een variant ontstaan op de Blauwe Rus. Er is ook een halflanghaar ras dat lijkt op de Blauwe Rus; De Nebelung.
Hieronder een beschrijving van hun onstaan.


De Witte Rus en de Zwarte Rus:

De eerste poging tot het ontwikkelen van de Witte Rus is gedaan in het Verenigd Koninkrijk.Dit staat uitgebreid beschreven in een informatief stuk op de website van de RBBA(The Russian Blue Breeders Association).Het stuk is uiteraard in het Engels.The Russian White & the Russian Black in the UK

De witte Rus is in Australie ontwikkeld door Mavis Jones. Haar eerste witte kat was een door een medewerker van het thaise Consulaat meegebrachte witte korthaar kat uit Rusland. Mevr. Jones heeft deze witte kat geruild tegen een stamboek Russisch Blauwe kat.
Sharaya. foto: cattery Hugs 'n Kisses

Er waren al eerder geruchten geweest van een in het wild in Rusland levende witte kat van het Russen type. Zo kwam ook mevr. Jones op het idee om de Witte Rus als variëteit te ontwikkelen. Omdat er vrij strenge eisen gelden voor het experimenteren met een nieuw ras, werkte mevr. Jones samen met een geneticus van de Universiteit van Sidney. Samen met dr. F.W. Nicholas van deze universiteit zette zij een fokprogramma op. Na een fokprogramma van vijf jaar werd de Witte Rus erkend en in 1976 werden de eerste Witte Russen in Australië op een tentoonstelling getoond. De witte kleur van deze kat is dominant over alle andere kleuren. De andere kleuren, zwart en blauw, kunnen dan wel genetisch aanwezig zijn, maar worden door de witte kleur overschaduwd. Daardoor kan het dat een witte poes rustig blauwe of zwarte kittens in een nest kan krijgen. De Witte Rus is vooral in Australië erg populair. In een aantal andere landen wordt de Witte Rus nog steeds niet erkend als ras en is daardoor ook niet op shows toegestaan. De Witte Rus moet op alle fronten voldoen aan dezelfde uiterlijke eisen als de Blauwe Rus, met als enige uitzondering natuurlijk de kleur. Deze moet stralend wit zijn, zonder een gele zweem of andere kleuren in de vacht. Het neusleertje en de voetzolen van deze Rus zijn roze in plaats van blauw.

De zwarte Rus is eigenlijk geheel bij toeval ontstaan. In de derde generatie Witte Russen van Mavis Jones kwam ineens een zwart kitten te voorschijn. In eerste instantie werd gedacht dat dit een toevalstreffer was, maar er kwamen nog meer van deze zwarte kittens. De zwarte Rus is daarna op feitelijk dezelfde wijze verder ontwikkeld. De zwarte Rus is in Nederland nooit echt populair geworden. Net als voor bij de Witte Rus is de standaard voor de Zwarte Rus overeenkomstig die van De Blauwe Rus. Behalve natuurlijk de kleur van de kat, die gitzwart moet zijn, zonder bruinzweem en met een zwart neusleertje en zwarte voetzolen.

De Blue Spotted Tabby is niet nieuw. In het Australische Programma voor de Witte en Zwarte Rus werden ook tabbies geboren. Destijds wilde niemand daar officieel iets mee maar de katten zijn wel behouden gebleven en inmiddels is de variëteit in Zuid-Afrika erkend en is een officiele poging gaande om Kampioenschapsstatus te verkrijgen. Zuid-Afrika is op dit moment het enige land waar deze Rus erkend is.

De Nebelung is ontstaan in Amerika, waar de zwarte huiskat Elsa, wiens vader op een zwarte Angorakat leek, tweemaal in een nestje een halflangharig kitten kreeg met een prachtige blauwe kleur. Het eerste kitten, een katertje dat de naam Siegfried kreeg, werd in 1984 geboren. Een aantal maanden later zat er zowaar een poesje van hetzelfde type en weer met een halflangharige vacht in het nestje. Deze dame, iets lichter blauw dan haar oudere broer, kreeg de naam Brunhilde. De eigenaresse van deze twee kittens was Cora Cobb. Mevr. Cobb was van mening dat deze twee katten best eens een nieuw ras konden gaan vormen. Om dit te realiseren nam ze contact op met de geneticus dr. Solveig Pfleuger. Nadat deze de katten bekeken had, kwam hij tot de omschrijving van een halflangharige Rus. Samen met mevr. Cobb heeft dr. Pfleuger een rasstandaard geschreven en mevr. Cobb, een Wagner fan, heeft ze de naam Nebelung gegeven. In februari 1997 is het ras door TICA officieel erkend en heeft CAC status gekregen. Het ras is echter ondanks de nu nauwe verwantschap met de Blauwe Rus door TICA geaccepteerd als onafhankelijk ras, dus niet als halflangharige variant van de Blauwe Rus.
De Nebelung moet op alle punten voldoen aan de rasstandaard van de traditionele Blauwe Rus zoals deze in Engeland en Europa wordt gefokt. De Nebelung moet niet lijken op de sterker oosters getypeerde Blauwe Russen zoals deze momenteel in Amerika worden gefokt.
Alexandr van Song de Chine. foto: Anke Zekveld, cattery Azadeh

Was bij de Witte en Zwarte Rus de kleur het verschil, hier zit het verschil hem in de lengte van de vacht. Deze moet halflang en zijdezacht zijn en van een mooie, middelblauwe kleur. Siegfried en Brunhilde werden zo de basis voor de Nebelung in Amerika. Deze genetische basis was natuurlijk veel te smal om een gezond ras van te krijgen.Er moest daarom een ras gevonden worden om mee te kruizen en zo een bredere genetische basis te scheppen. Het ras dat het meest leek op het type kat dat Siegfried en Brunhilde waren, was de Blauwe Rus, hoewel kortharig. Daarom werden en worden er Blauwe Russen in de Nebelung ingekruisd. De kortharige kittens uit deze kruisingen worden aangeduid met Rus Variant en mogen alleen nog voor de Nebelung fok gebruikt worden, hoewel zij qua uiterlijk niet verschillen van de Blauwe Rus. Zij zijn echter drager van het recessieve langhaargen en indien gekruist met een andere drager van dit gen kunnen er langharen uit geboren worden. Dit lange haar is binnen de Blauwe Russen niet gewenst en daarom worden de beide rassen door middel van de aanduiding variant bij de kortharige Nebelungen gescheiden gehouden. Op een gegeven moment hoorde mevr. Cobb van het bestaan van een Russische Nebelung, geboren uit twee kortharige Blauwe Russen. Uiteindelijk weet mevr. Cobb deze Russische cattery te achterhalen en koopt er een Nebelung bij. Inmiddels is de Nebelung over de hele wereld verspreid geraakt, hoewel er nog niet erg veel fokkers van zijn. Behalve in zijn uiterlijk, lijkt de Nebelung ook in zijn karakter erg op de Blauwe Rus. Het zijn aanhankelijke en intelligente katten die erg op hun mensen gericht zijn.De naam van het ras past erg goed bij zijn nevelachtige blauwe vacht.